Υλικά κατάσβεσης πυρκαγιών και πότε χρησιμοποιούνται

Η χρησιμοποίηση υλικών ως μέσων κατάσβεσης δεν πρέπει να γίνει απερίσκεπτα, επειδή για κάθε υλικό κατάσβεσης υπάρχουν ορισμένα όρια εφαρμογής του. Η εφαρμογή αυτή είναι απαγορευτική, περιορίζεται ή/και επιβάλλεται ανάλογα με την ηλεκτρική αγωγιμότητα (αλλά και άλλα χαρακτηριστικά π.χ. τοξικότητα) των κατασβεστικών υλικών, τις φυσικές διεργασίες, τις χημικές αντιδράσεις, τις γενικότερες (διαβρωτικές, περιβαλλοντικές κ.λπ.) συνθήκες που σε πυρκαγιά είναι πιθανές.

Ένα εύκολα διαθέσιμο υλικό κατάσβεσης είναι το νερό στα «αρνητικά» της χρησιμοποίησης του ως κατασταλτικού μέσου πυρκαγιάς (εκτός των βασικών μειονεκτημάτων του για ορισμένες πυρκαγιές κ.λπ.  είναι η πρόκληση ζημιών σε περιουσιακά κ.λπ. στοιχεία, π.χ. «μούλιασμα» χαρτιών, καταστροφή χάρτινης συσκευασίας κ.α.

Γνώση των δυνατοτήτων των υλικών και των προβλημάτων πυρασφάλειας οδηγεί σε ορθές εκτιμήσεις για τη χρησιμοποίηση και των λοιπών συνηθισμένων υλικών κατάσβεσης όπως α) διοξειδίου του άνθρακα  CΟ2,  β) σκόνης, γ) αφρού. Σχετικά με την κατάσβεση πυρκαγιών  είναι γνωστά τα εξής:

Η κατασβεστική ικανότητα του CO2 βασίζεται στα φαινόμενα της απόπνιξης και ψύξης της καιόμενης ύλης.

Η κατασβεστική ικανότητα της σκόνης  στηρίζεται, κυρίως, στην αρνητική καταλυτική δράση που μπορεί να πετύχει η σκόνη σε πυρκαγιά.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλές σκόνες  χρειάζεται όμως προσοχή η κατάσταση τους. Ο αφρός δρα αποπνικτικά  ο σχηματισμός του βασίζεται στο χαρακτηριστικό που διαθέτουν ορισμένες ύλες να παράγουν με το νερό αφρό  όπως και με τις σκόνες, αφροί υπάρχουν αρκετών τύπων  σε πυρκα­γιές εύφλεκτων υγρών όπως, αλκοολών, λάκκων, μεθυλοαιθυλοκετόνης, ακετόνης, ισοπροπυλαιθέρα, ακρυλονιτριλίου, οξεικού αιθυλίου, οξεικούβουτυλίου, αμινών και ανυδριτών συνιστάται (NFPA) ειδικός τύπος αφρού, γνωστός (στις ΗΠΑ) ως «alcohol foam».

Για τη σκόνη δισανθρακικής βάσης (όξινο ανθρακικό νάτριο), ορισμένοι  δέχονται τον μηχανισμό:

2NaHC0₃ + Θερμότητα  CO₂ + Η₂Ο + Na₂CO₃

Na₂CO₃ + Θερμότητα  CO₂ + Na₂O

Να₂Ο + Η₂Ο (σε φλογοπυρκαγιές)  →2NaOH

NaOH + Η" (σε φλόγες)  Na + H₂O (αδρανές)

 ΝαΟΗ + ΟΗ' (σε φλόγες) →NaO + Η₂Ο(αδρανές)

ενώ άλλο υποστηρίζουν την εξής πορεία (σχηματισμού ελευθέρων ριζών Η' και ΟΗ):

NaHCO₃ + Θερμότητα  CO₂ + OH' + Na

OH' + Η* (σε φλόγες)  Η₂0

Na + Η'  →NaH

OH' + NaH → Na + H₂O

και οι δύο απόψεις συγκλίνουν ότι τα ενδιάμεσα προϊόντα (NaO, Na) δίνουν πάλι NaOH για να επαναληφθούν οι αντιδράσεις παραγωγής νερού που ευνοούν την κατάσβεση της φωτιάς (οι ρίζες Η' και ΟΗ' δρουν ουσιαστικά ως αρνητικοί καταλύτες).

Αποδείχθηκε ότι το δισανθρακικό κάλιo (KHCOs), ανάλογης με το δισανθρακικό νάτριο (NaHCOs) δομής, έχει διπλάσια για το συζητούμενο θέμα ικανότητα από το NaHCO₃.

Η μελέτη της κινητικής των αντιδράσεων του Καλίου και των ενώσεων του στις φλόγες έδειξε ότι ο πιθανός μηχανισμός με τον οποίο η φωτιά αντιμετωπίζεται (βασιζόμενος στη δημιουργία ελευθέρων ριζών) μπορεί να συνυφαίνεται με τις διεργασίες:

2KHC0₃ + Θερμότητα  Η₂Ο + CO₂ + Κ₂Ο

 Κ₂Ο + Η₂Ο (από καύση)  2ΚΟΗ

ΚΟΗ + ΗΟ'  ΚΟ + Η₂0

 ΚΟΗ + Η'  Κ + Η₂Ο

ενώ επανακτάται ΚΟΗ από το Κ που παράγεται:

2Κ + Ο  Κ₂0

2Κ₂Ο + Η₂Ο (από την καύση)  2ΚΟΗ

ΚΟΗ + ΗΟ'  ΚΟ + Η₂0

Δηλαδή, με τη δέσμευση των λόγω της πυρκαγιάς παραγομένων ελευθέρων ριζών (ΗΟ* και Η") σταματάει η αλυσωτή (αλυσιδωτή) αντίδραση που είναι καθοριστική για την εξέλιξη της φωτιάς.

Πηγή: www.firesecurity.gr